Vorige week heb ik geschreven over zg. coping strategieën, oftewel wat is jouw manier van het hoofd bieden aan wat er op jouw (levens)pad voorbij komt. Ben jij iemand die bij teleurstelling, afwijzing of conflicten vol de aanval zoekt? Of juist iemand iemand die gaat vermijden of ontkennen? Onderliggend aan de manier waarop jij omgaat met lastiger situaties zijn afweermechanismen. Een afweermechanisme is eigenlijk een kunstje of trucje van jouw onbewuste om onderwerpen die teveel pijn doen, voor verdriet of angst zorgen, weg te houden van jouw bewustzijn. Anna Freud (jawel, “dochter van”) omschrijft het treffend als hoe we onszelf voor de gek houden om niet gek te worden.
De tien bekendste afweermechanismen op een rij:
- De bekendste is Ontkenning. Het simpelweg niet toegeven dat er een probleem is en sterker nog, dat juist (met alle macht) tegenspreken.
- Verdringing. Deze lijkt sterkt op ontkenning en toch is het niet hetzelfde. Bij verdringing geloof je namelijk echt dat wat je beweert de waarheid is omdat de herinnering niet meer beschikbaar is.
- Rationalisatie. We verzinnen intelligent klinkende en héél logische verklaringen voor ons gedrag. Het doel dat we hiermee nastreven is om ons gevoel van eigenwaarde behouden. Typisch voorbeeld is de reactie op een afwijzing bij een sollicitatie: “ik twijfelde toch al of ik die baan wel wilde”.
- Projectie. Het herkennen van een negatieve eigenschap waarbij we niet inzien dat het eigenlijk een eigenschap van onszelf is die we de ander toeschrijven.
- Sublimatie. Het omzetten van sociaal onwenselijke of door de maatschappij afgekeurde verlangens in geaccepteerde uitlaadkleppen. Bijvoorbeeld je in een hobby storten of je extreem met je werk of een sport bezighouden.
- Regressie. Het terugkeren naar kinderlijke gedragingen. Bijvoorbeeld uit frustratie lopen gillen wanneer iets niet lukt. Normaliter verliezen we dit gedrag onderweg tijdens het opgroeien en weten we ons te beheersen.
- Verschuiving. Het afreageren op een ander. Vaak gaat het hier om agressie, bijvoorbeeld frustratie afreageren door tegen een veiliger iemand (kind? partner?) te schreeuwen of erger.
- Reactieformatie. Hierbij wordt een tegenovergestelde van het ware gevoel naar de buitenwereld gepresenteerd. Een voorbeeld hiervan is een ex roker die zich fel afzet tegen het mogen roken. Of in geval van een kind dat zich aangetrokken voelt tot een klasgenootje, in plaats van lief juist heel gemeen gaat doen.
- Dissociatie. Hierbij wordt dat wat er gebeurd is, losgekoppeld van de persoon. Er wordt als het ware van een afstand op iets teruggekeken en de nare ervaring wordt niet herkend als iets dat jezelf overkomen is.
- Identificatie. Hierbij worden negatieve gevoelens ten opzichte van een ander omgezet en vindt er vereenzelviging plaats. Bekend is misschien het Stockholmsyndroom waarbij iemand in gevangenschap gevoelens van adoratie of liefde ontwikkelt voor de agressor.
Wat afweermechanismen betreft zijn er tot slot twee zekerheden te noemen: we hebben ze allemaal, van jong tot oud én we zijn ons er veelal niet van bewust dat we ze toepassen.
Het is een manier van omgaan met het leven en we zetten ze in wanneer we ons bedreigd voelen: het is het instinct dat ons beschermd tegen (psychische) pijn.
Dus de volgende keer dat je peuter krijsend op de vloer van de AH ligt omdat je geen Bumbakoekjes meeneemt, of jouw liefste puberkind zich fel afzet tegen door jou gegeven goedbedoeld advies, heb dan begrip. Relativeer! Het zijn mogelijk “slechts” de afweermechanismen die in werking treden tegen het gevoel van woede (frustratie) of angst (gezichtsverlies). Word niet zelf boos en geef geen straf (hier gaat mijn volgende blog trouwens over ;o)
Kom je er niet meer uit of kan je hulp gebruiken voor jezelf of jouw kind? Bel, app of mail mij dan.
Tot ziens bij Senzies!
Amanda
